شناسایی الیاف در طراحی لباس (قسمت اول)
یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده ی کاربردِ یک منسوج (از لیف تا لباس) در طراحی لباس ، نوع و جنس لیف است. از دیگر کاربردهای شناسایی الیاف این است که کمک می‌کند تا بتوان مراقبتهای لازم را جهت استفاده بهتر از نخ، پارچه و پوشاک تعیین کرد. یا به هنگام رنگرزی و دیگر فعالیتهای تکمیلی در تولید منسوج، بتوان از کاهش عمر مفید جلوگیری کرد. بنابراین جنس لیف یا الیاف به کار رفته در هر منسوج باید به طور دقیق مشخص باشد و همچنین بدانیم مقدار به کار رفته از هر لیف در آن منسوج چقدر است. شناسایی الیاف راههای گوناگونی دارد که هر کس با توجه به امکاناتی که دارد میتواند یک یا چند تا از آنها را انتخاب کند. در واقع آزمایش های مختلفی برای شناسایی الیاف استفاده میشوند که به دو دسته فنی و غیر فنی تقسیم میشوند. آزمایشهای فنی به آزمایشگاههای تخصصی و مجهز نیازمند است که حتماً فردی متخصص باید ان آزمایش را انجام دهد. در حالی که آزمایشهای غیر فنی به هیچ تجهیزات و یا تنظیمات خاصی نیاز ندارند و تقریباً هر فردی با رعایت اصول ایمنی میتواند آنها را انجام دهد. از جمله آزمایش هایی که برای تشخیص الیاف در طراحی لباس انجام میشوند عبارتند از: سوزاندن، روش میکروسکوپی، تست قابلیت حل یا تست حلالیت، تست نوری، تست تراکم و غیره از این بین، سه آزمایش اول بیشتر مورد استفاده قرار میگیرند که فقط آزمایش اول غیر فنی محسوب میشود.
- روش میکروسکوپی
در این روش، قسمتی از لیف جدا شده و شکل سطح مقطع طولی و عرضی آن در زیر میکروسکوب با بزرگنمایی مناسب بررسی میشود. از آنجا که هر یک از الیاف طبیعی شکل سطح مقطع طولی و یا عرضی مخصوص به خود را دارند، شناساییِ بسیاری از الیاف طبیعی با استفاده از میکروسکوپ امکان پذیر است. برای مشاهده سطح مقطع طولی الیاف، پیش از قرار دادن نمونه زیر میکروسکوپ و تنظیم فاصله کانونی، ابتدا طول کوتاهی از نمونه بریده شده بر روی لام شیشه ای قرار میگیرد. سپس یک قطره گلیسیرین بر روی الیاف ریخته و لام شیشه ای به آرامی بر روی آن قرار میگیرد. برای مشاهده سطح مقطع عرضی الیاف، ابتدا الیاف از داخل روزنه لام فلزی عبور داده شده و الیاف دو خارج از روزنه به وسیله تیغ بریده می شوند. حال کافیست نمونه در زیر میکروسکوپ قرار گرفته و فاصله کانونی تنظیم شود.
- روش یا تست سوزاندن
در این روش، با سوزاندن الیاف و مشاهده رفتار آنها در تماس با شعله، نحوه سوختن، بوی حاصل از سوختن و رنگ و شکل باقیمانده از سوختن، نوع الیاف شناسایی میشوند. برای این کار، با استفاده از وسایلی مانند کبریت یا فندک، ابتدا لیف به شعله آتش نزدیک شده و سپس به مدت چند ثانیه در تماس با شعله آتش قرار گرفته و در پایان از شعله آتش دور شده و خاموش میشود. این تستِ مفید و ساده، برای الیاف مخلوط شده مشکل است و روش بسیار دقیقی نیست. لذا تحت شرایط خاص، شناسایی الیاف را فراهم می‌کند.
- تست حلالیت
از آنجا که این تست با استفاده از مواد شیمیایی اسیدی و بازی انجام میشود به اسمِ تستِ شیمیایی نیز شناخته میشود. در حقیقت ساختار شیمیایی پلیمرهای سازنده ی الیاف، ویژگی‌های اصلی حلالیت الیاف را تعیین کرده و مشخص میکنند هر لیف در چه ماده شیمیایی، قابلیت حل شدن را دارد. بنابراین نوع حلال، دما و زمان مورد نیاز برای حل شدن هر یک از الیاف متفاوت خواهد بود. این روش برای شناسایی دقیق و کامل الیاف استفاده میشود و با توجه به ماهیت آن بهتر است توسط یک متخصص انجام شود. در صورت مخلوط بودنِ چند لیف، ابتدا کل آن وزن شده و سپس درآب قرار میگیرد تا جزئی که حلال آبدوست دارد، حل بشود؛ پس از شستشو و خشک کردن آن، مجدد وزن میشود تا درصدِ لیف حل شده محاسبه شود. سپس از سایر حلالها در شرایط منحصر به خودشان به همین ترتیب استفاده میشود تا مقدار هر یک از اجزا محاسبه شود.
در قسمتهای بعدی بررسی میکنیم که هر یک از الیاف رایج و شناخته شده، چه نتایجی در آزمایش های توضیح داده شده، خواهند داشت…
نویسنده: غزل غمخوار
آخرین دیدگاه‌ها