کاربرد شناساییِ الیاف در طراحی لباس (قسمت چهارم)

شناساییِ الیاف در طراحی لباس

(قسمت چهارم: شناسایی لیف پشم)

پشم توسط غدد پوستی حیوانات و به منظور محافظت از آنان در مقابل عوامل جوی نظیر گرما ، سرما و … به وجود می­آید. کلمه پشم (wool) برای پشم گوسفند و بره، موی خرگوش یا بز کشمیر، موی شتر و … کاربرد دارد. اما فراوان­ ترین نوع آن، پشم گوسفند است. رنگ الیاف پشم از سفید تا قهوه­ ای متغیر است اما مطلوب­ ترین رنگ آن، سفید تا کرم روشن است. الیاف با رنگ تیره به خوبی رنگ نمی­ شوند زیرا نمی ­توان رنگ­دانه را به آسانی از لیف خارج کرد. الیاف پشم برای تهیه موکت، الیاف ضخیم و طویل بوده و از الیاف گران قیمت محسوب می­شود. الیافِ پشمِ مناسب در تهیه پوشاک، الیاف ظریف و حدالامکان طویل هستند. پشم از پنبه آبدوست­تر است.

وجود اسید آمینه سیستین (Cystine) که دارای گوگرد است، موجب تخریب لیف توسط بید (Moth) و سوسک (Beetle) می­شود. وجود اتثالات سیستین هم­چنین موجب حساسیت لیف پشم نسبت به قلیا، مواد سفیدکننده، حرارت، نور خورشید و … می­شود. با آنکه پشم، لیفِ نسبتاً ضعیفی است اما به دلیل طول بلند، تجعد و دارا بودنِ پولک­های سطحی موجب می­شود تا چسبندگی الیاف درون نخ و بین نخ­ها افزایش می­یابد. بنابراین پارچه پشمی بر اثر نازک شدن تدریجی لیف فرسوده نمی­شود و بدین ترتیب کالای پشمی به عنوان کالایی با دوام شناخته می­شود.

به هنگام شستشوی پارچه­ های پشمی علاوه بر استفاده از آب نیم گرم، نباید آن را چنگ زد یا چلاند بلکه باید حداقل حرکت انجام شود. هم چنین فقط استفاده از سفیدکننده­ های غیر کلردار مجاز است. زیرا سفیدکننده­ های کلردار موجب صدمه دیدن و تخریب پارچه می­شود. به منظور خشک کردن نیز نباید آنها را آویزان کرد، بلکه باید آنها را روی یک سطح صاف و تمیز پهن کرد تا در جریان هوای آزاد خشک شوند. به هنگام اتوکشی نیز نباید اتو را روی پارچه کشید.

شناسایی لیف پشم در طراحی لباس توسط سه روش میکروسکوپی، سوزاندن و تست حلالیت، به صورت زیر است:

• روش میکروسکوپی

سطح مقطع لیف پشم بیضوی و تخم مرغی شکل است. هم­چنین سطح طولی لیف دارای پولک (Scale) است که جهت آن ها به سمت نوک لیف است.

• روش یا تست سوزاندن

لیف چشم قبل از تماس با شعله، جمع شده و از شعله فاصله می­گیرد. در حالی که در تماس با شعله، با شعله­ای به رنگ نارنجی می­سوزد و به هنگام سوختن، بوی شدیدی از سوزاندن مو یا پر دارد. خاکستر باقیمانده آن، سیاه رنگ و شکننده است و به راحتی میان انگشتان پودر می­شود.

• تست حلالیت

الیاف پشم در هر یک از مواردِ سفیدکننده کلردار 5 درصد، NaOH غلیانِ 5 درصد و هیپوکلرید سدیم مولار (Molar Sodium Hypochloride) در دمای جوش به مدت 10 دقیقه و در زیر هواکش حل می­شوند. بنابراین، از هر یک از این حلال­ها می­توان برای شناسایی الیاف پشم استفاده کرد.

نویسنده: غزل غمخوار