لیف چیست (قسمت دوم)

لیف چیست و ویژگی­های آن (قسمت دوم)

• جذب رطوبت

میزان جذب رطوبت الیاف با اصطلاحاتِ رطوبت بازیافتی (Moisture Regain) و رطوبت محتوی (Moisture Content) بیان می­شود. رطوبت بازیافتی، بیان کننده جرم رطوبت موجود در لیف نسبت به حالت خشک همان لیف و رطوبت محتوی، بیان کننده جرم رطوبت موجود در لیف نسبت به جرم کل لیف است. در حقیقت هر دو این اصطلاحات جرمِ آب و رطوبت موجود در لیف را مشخص می­کنند. برخی از الیاف تمایل به جذب آب و رطوبت دارند. الیافی چون پنبه، پشم، ویسکوز و ابریشم آب­دوست (Hydrophilic) هستند. یعنی رطوبت را جذب می­کنند. در مقابل الیافی مانند پلی ­استر آب­گریز (Hydrophobic) هستند و تمایلی به جذب رطوبت ندارند. یکی از موارد اهمیت جذب رطوبت الیاف در حوزه تجارت است. فرض کنید لیفی آبدوست مانند پشم از نواحی مرطوب مانند استرالیا خریداری شده و به یک منطقه خشک مثل یزد انتقال یابد. آنچه مشخص است هزینه زیادی صرف خریداری آب موجود در الیاف شده که نه تنها کاربردی ندارد بلکه پس از رسیدن به مقصد چیزی از آن باقی نمانده است. شکل قطره آب بر روی سطحِ موادِ آبدوست و آبگریز به صورت زیر است:

•    جرم حجمی یا چگالی (Density) نسبتِ جرم یک ماده به حجم آن است. چگالیِ مواد، مستقل از شتاب گرانشی است؛ بنابراین چگالیِ یک ماده در سطحِ زمین و سطحِ ماه متفاوت نخواهد بود. آنچه باعث تغییر در چگالی می­شود، تغییر دما و یا فشار است.

جرم حجمی اکثر الیاف در حدود یک گرم بر سانتی­متر مکعب است.

• ثبات

لازم است الیاف، خواص خود را در برابر عوامل محیطی مانند دما و حرارت، نور، هوا، رطوبت و مواد شیمیایی مورد مصرف، حفظ نمایند.

• درجه پلیمریزاسیون

الیاف از پلیمر ساخته شده ­اند. پلیمرها، ماکرومولکول­هایی هستند که از اتصال و تکرارِ چند مولکول کوچک­تر از خود تشکیل شده­ اند. درجه پلیمریزاسیون الیاف به بالاتر از چند هزار می­رسد. خطی بودن پلیمر و طول زنجیر بیش­تر در تعیین خواص لیف نقش دارند. به گونه ­ای که ناحیه متبلور (Crystaline) در استحکام کششی و مقاومت خمشی موثر است و ناحیه بی­ شکل (Amorphous) در انعطاف­ پذیری و جذب رطوبت، رنگ و یا مواد شیمیایی نقش دارد.

• نقطه ذوب

اکثر الیاف دارای نقطه ذوب بیش از دویست درجه سانتی­گراد هستند. برخی از الیاف نیز قبل از ذوب شدن تخریب می­شوند. داستان هواپیمای آتش گرفته که خلبان آن زیرپوشِ پشمی داشته و این قسمت از بدن او دچار سوختگی نشد، مورد جالبی است که از ذوب شدن پشم و ایمنیِ آن قابل توجه است.

• سلامت و ایمنی

جهت استفاده از الیاف در کاربردهای رایج و روزمره لازم است این الیاف سلامت و ایمن باشند. این ویژگی در بسیاری از کاربردهای صنعتی به طور مستقیم حفظ نمی­ شود و هنگام کار با الیافی نظیر شیشه و کربن باید موارد ایمنی لحاظ گردد تا بی­ خطرسازی و ایمنیِ آن پس از رسیدن به محصول نهایی ایجاد شود.

نویسنده: غزل غمخوار