رنگ شناسی (بخش دوم : دسته بندی و شکل رنگ ها)

رنگ شناسی (بخش دوم : دسته بندی و شکل رنگ ها):

هنرمندان، رنگ‌شناسان و پژوهشگران، عموماً رنگ‌ها را به شیوه‌های مختلفی دسته‌بندی کرده‌اند. در این جا بر اساس چرخه‌ دوازده‌تایی رنگ پیشنهادی ایتن که از همه‌ دسته‌بندی‌ها، مشهورتر و دارای اعتبار بیشتری است، که رنگها ره به سه دسته: رنگهای اصلی، رنگهای فرعی و ترکیبی تقسیم بندی کرده است.

 

رنگ‌های اصلی:

منظور از رنگ‌های اصلی یا درجه‌ اول، رنگ‌هایی است که معمولاً از ترکیب هیچ کدام از رنگ‌های دیگر حاصل نمی‌شوند، بلکه سایر رنگ‌ها، از ترکیب آنها با یکدیگر به‌وجود می‌آیند. رنگ‌های اصلی زرد، قرمز و آبی، در صورتی‌که در خالص‌ترین حالت خود باشند و هیچ گرایشی به رنگ‌های دیگر در آنها دیده نشود، وقتی با یکدیگر مخلوط شوند، خاکستری بسیار تیره‌ای را به وجود می‌آورند.

معمولاً رنگ‌هایی که در بازار عرضه می‌شوند، رنگ‌هایی با کیفیت واقعی رنگ‌های اصلی نیستند. در میان زردهای موجود در بازار، زرد کادمیوم با درجه‌ تیرگی متوسط، نزدیک‌ترین رنگ به زرد اصلی دایره‌ رنگ است. از مشهورترین قرمزهایی که در بازار موجود هستند، قرمز کادمیوم و قرمز آلیزارین است که در انواع مختلف سیر و روشن ساخته می‌شوند و در عین حال، هیچ کدام قرمز اصلی نیستند. اما مخلوط این دو به قرمز اصلی نزدیک است. معروف‌ترین رنگ‌های آبی موجود در بازار، آبی اولترامارین، آبی کبالت و آبی پروس هستند. اما آنها با آبی اصلی تفاوت دارند. با کمی تیره و روشن‌تر کردن آبی کبالت و آبی اولترامارین، می‌توان از آنها به عنوان آبی اصلی استفاده کرد.

 

رنگ‌های درجه‌ دوم (رنگ‌های مکمل، رنگ‌های فرعی، رنگ‌های ثانویه):

هر رنگ درجه‌ دوم، معمولاً از مخلوط کردن دو رنگ اصلی ساخته می‌شود:

سبز = زرد + آبی

بنفش = قرمز + آبی

نارنجی = زرد + قرمز

هر یک از رنگ‌های درجه‌ دوم، مکمل یکی از رنگ‌های اصلی است. به همین دلیل به رنگ‌های درجه‌ دوم، رنگ‌های مکمل نیز گفته می‌شود. دو رنگ مکمل، وقتی با هم مخلوط شوند، خاصیت رنگین بودن یکدیگر را خنثی می‌کنند، یعنی از مخلوط کردن آنها، یک رنگ خاکستری تیره به‌دست می‌آید. در چرخه رنگ، هر دو رنگ مکمل به صورت قطری از دایره، روبروی هم قرار می‌گیرند.

 

رنگ‌های درجه‌ سوم (رنگ‌های ترکیبی):

این رنگ‌ها از مخلوط کردن رنگ‌های اصلی با رنگ‌های درجه‌ دوم ساخته می‌شوند. رنگ‌های درجه‌ سوم عبارتند از:

زردنارنجی، قرمزنارنجی، قرمزبنفش، بنفش‌آبی، سبزآبی، سبززرد. به این ترتیب با اضافه کردن این شش رنگ به سه رنگ اصلی و سه رنگ درجه‌ دوم‌، چرخه‌ دوازده تایی رنگ‌ها کامل می‌شود.

رنگ و شکل

سه شکل اصلی که پایه و اساس سایر شکل‌ها را ایجاد می‌کنند، عبارتند از: مربع، مثلث و دایره.

مربع: به عنوان نماد ماده محسوب می‌شود که دارای وزن و استحکام است. در نمادشناسی رنگ، شکل مربع با رنگ قرمز که آن نیز نمادی از مادیت، صراحت و سنگینی است، مطابقت می‌کند. مثلث حالتی تهاجمی، بُرنده و صریح دارد. مثلث، نمادی از تفکر و روشنایی است و به سرعت، دگرگون می‌شود. رنگی که از نظر نمادشناسی با خصوصیات مثلث متناسب است و شخصیت آن را به کمال نشان می‌دهد، رنگ زرد است.

دایره، نمایشگر حرکتی نامتناهی و جاودانه است و احساسی از آرامش ایجاد می‌کند. این شکل، نشانه‌ای است از گنبد مینایی آسمان و نمادی است از روان و جنبه‌های روحانی که عمق تفکر و پایداری را نشان می‌دهد. از میان رنگ‌ها، آبی با ویژگی‌های معنوی دایره متناسب است.

رنگ‌های فرعی که از ترکیب دوبه‌دوی رنگ‌های اصلی به‌دست می‌آیند نیز متناظر با شکل‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که از ترکیب شکل‌های اصلی حاصل می‌شوند.

نویسنده: نادیا روشندل

کارشناس ارشد طراحی پارچه و لباس