آشنایی با الیاف نساجی(بخش اول)
نساجی از قدیمی ترین هنرهای بشر به حساب می آید. از ابتدا انسانها برای پوشاندن و محافظت از خود به سراغ پوست حیوانات شکار شده می رفتند و به مرور زمان دریافتند که با در هم تنیدن پشم گوسفندان و الیاف گیاهی می توانند رشته های بلندتری تولید کنند و با بافتن آنها به تولید پارچه برسند. پارچه از اصلی ترین نیارهای روزمره انسان است که در دوران زندگی بسیار پرکاربرد می باشد.
الیاف، ماده اولیه صنعت نساجی است. امروزه شناسایی الیاف اهمیت زیادی پیدا کرده است، به خصوص برای آن دسته از افرادی که حرفه آنان تولید پوشاک (طراح پارچه، طراح لباس و دوزنده) است. هنگام طراحی الگو، برش پارچه، شست و شو و لکه گیری پارچه باید با خواص الیافی که در پارچه به کار رفته است آشنایی داشته باشیم.
الیافی که در صنایع نساجی مورد استفاده قرار می گیرد به دو طبقه اصلی، الیاف طبیعی (که بشر در ساخت آن دخالتی نداشته) و الیاف مصنوعی (که بشر در ساخت و شکل گیری آن دخالت داشته) تقسیم بندی می گردد. الیاف طبیعى خود مى‌تواند به صورت الیاف گیاهی، حیوانى و معدنى باشد و الیاف مصنوعى مى‌توانند مصنوعى یا نیمه مصنوعى باشند.
معرفی انواع الیاف مصنوعی و الیاف طبیعی:
الیاف مصنوعی: الیاف مصنوعى را لیف‌هاى بازیافته مانند ویسکوز و لیف‌هاى ترکیبى یا صنعتى مانند نایلون، پلی استر تشکیل مى‌دهد.
الیاف طبیعی: الیاف طبیعى شامل انواع لیف‌هاى گیاهی (نباتى) مانند: کتان، پنبه و… حیوانى مانند: پشم، ابریشم و… معدنى مانند: آسبست، فلز و… مى‌شود.
الیاف نیمه مصنوعی و مصنوعی
ویسکوز (Viscose):
الیاف ویسکوز بر خلاف تصور عمومی الیافی هستند که پایه طبیعی داشته و همچون پنبه و لینن دارای ماهیت گیاهی (سلولزی) هستند. تنها تفاوتی که می توان به الیاف ویسکوز (ریون) نسبت به پنبه و لینن نسبت داد این است که این الیاف همچون کاغذ که در آن ابتدا چوب درختان تبدیل به خمیر می شود و پس از آن طی یک فرایند محصول نهایی که همان کاغذ باشد تولید می گردد، این الیاف نیز دقیقاً اینگونه می باشند. لذا از آنجا که تولید این الیاف به دست بشر تهیه می گردد به آن الیاف «بشر ساخته» گفته می شود. اما باید بدانید که الیافی چون نایلون و پلی استر هم بشر ساخته هستند ولی از نوع کاملا مصنوعی (پایه این الیاف مشتق شده از مواد نفتی است)، این در حالی است که الیاف ویسکوز از این حالت متفاوت بوده و «بشر ساخته بازیافتی» هستند.
خصوصیات:
هادی گرما است بنابراین بدن احساس گرما می‌کند .
از ابریشم طبیعی خنک تر است و منسوجات بسیار نرم و لطیف می‌توان ار آن تهیه کرد .
نایلون (Nylon):
نایلون یک واژه عمومی برای الیاف مصنوعی ساخت دست بشر است که چندی بعد به نام تجاری آن تبدیل شد. این الیاف ترکیبی از زنجیره بلند پلی آمیدهای مصنوعی مشتق شده از ذغال سنگ و نفت خام هستند. نایلون را در انواع گوناگون که پلیمر آن ها از مواد شیمیایی مختلف است تهیه می کنند. یک نوع ، نایلون 6-6 است که فیلامنت آن را از پلیمر اسید ادی پیک و هگزامتیلن دی آمین است. نایلون 6-6 به دلیل ساختار سه بعدی خود دارای مقاومت مکانیکی بالا ، استحکام ، ثبات خوب گرمایی و مقاومت در برابر مواد شیمیایی و… می باشد. از این رو از آن به عنوان لیف برای منسوجات و فرش و قطعات قالبگیری و قطعات خودرو (مانند انتهای مخزن رادیاتور، لوله ها، پروفیل ها، تسمه نقاله، عناصر عایق برق، تابه روغن و…) استفاده می شود.
خصوصیات:
1.نایلون جزء الیاف کاملاً مصنوعی است .
2.نایلون استحکام خوبی در برابر سایش و کشش دارد به همین دلیل موارد استعمال زیادی دارد از جمله جوراب های نایلونی به علت قابلیت الاستیکی زیاد در قسمت زانو و مفاصل کیسه ای نمی شود .
3.فورآ خشک می‌شوند، زیرا رطوبت کمی به خود جذب می‌کنند .
4.از نخ فیلامنت برای تهیه جوراب ساق بلند، آستری، مایوی شنا، لباس ورزشی، پارچه دانتل، بارانی، پوشاک پلیسه دار، پارچه‌های کشباف استفاده می‌شود .
پلی استر(Polyesters):
الیاف پلی استر به عنوان الیاف مصنوعی و جایگزین پنبه و نخ طبیعی دارای کاربردهای فراوانی است. این نوع الیاف دارای انواع مختلف و متفاوتی است که بر حسب روش تولید و ویژگی مواد اولیه مورد استفاده در فرآیند تولید، دارای خواص متنوع وکارکردهای گوناگونی است. مواد اولیه اصلی مورد نیاز کارخانجات پلی استر (دی میتل ترفتالات ) و EG( اتیلن گلیکول ) است که از منابع داخلی تامین می گردند. واکنش های پلیمریزاسیون در مجاورت کاتالیست و حرارت، تکمیل و پلیمر تولید شده جهت استفاده به واحدهای ریسندگی پمپ می گردد.
پلیمر وارد شده به واحد ریسندگی الیاف توسط ۶۴ موضع ریسندگی، ریسیده و بشکل نوار یا TOW در ظرف هایی بنام کن نگهداری و سپس جهت تکمیل به قسمت های کشش، تثبیت، برش و عدل بندی ارسال می گردد.
1.پلی استر کاملاً مصنوعی است .
2.مقامت فوق العاده ای در برابر چروک شدن دارند حتی در زمانی که خیس می‌شوند .
3.اگر پلی استر با الیاف طبیعی مخلوط شود، در تهیه منسوجات سبک وزن مانند پارچه‌های پرده ای، ساتن، پیراهن و بلوز مورد استفاده قرار می‌گیرد .
4.به علت خاصیت اتوپذیری زیاد در تهیه پارچه‌های پلیسه زنانه و بشور بپوش مصرف می‌شود .
نویسنده: نادیا روشندل
کارشناس ارشد طراحی پارچه و لباس
آخرین دیدگاهها