کاربرد شناسایی الیاف در طراحی لباس (قسمت ششم)

شناساییِ الیاف در طراحی لباس

(قسمت ششم: شناسایی لیف پلی استر)

پلی­استرها زنجیر اصلی هیدروکربنی دارند که حاوی اتصالات استری اسـت، نام پلی­استر نیز از همین جا آمده است. واکنش الکل و اسید، منجر به تولید استر و آب می­شود. گروه‌های استری در زنجیر پلی‌استر، قطبی هستند، بدین صورت که اتم اکسیژن کربونیل تا حدی دارای بار منفی است و اتم کربن کربونیل هم مقدار کمی بار مثبت دارد. بارهای مثبت و منفی متعلق به گروه‌های استریِ مختلف، یکدیگر را جذب می‌کنند. این پدیده به گروه‌های استریِ زنجیرهای نزدیک به هم اجازه می‌دهد که به صورت بلور به خط شوند، و به همین خاطر است که پلی‌استرها می‌توانند الیاف محکمی تشکیل دهند. الیاف پلی­ استر متداول در صنعت نساجی، پلی­اتیلن ترفتالیت با فرمول شیمیاییِ _n(C₁₀H₈O₄) است.

موارد مصرف این لیف شامل پوشاک، منسوجات خانگی مانند پرده، رومبلی، بالش ، طراحی لباس و …، منسوجات صنعتی و مصرفی مانند طناب، نخ بخیه و ..، منسوجات بی­بافت مانند فیلتر، پوشک و لایه­های ژئوتکستایل می­باشند. پلی­استر به دلیل قطبی نبودن و وجود حلقه­های آبگریز بنزن و نیز ساختار کریستالی، لیفی آبگریز است. بنابراین نه تنها شستشوی آن با آب به سادگی انجام نمی­شود، بلکه لکه­ های آب را نیز جذب نمی­کند ولی به دلیل دارا بودن حلقه­های بنزن، لکه­های روغنی را جذب می­نماید. علاوه بر این، وجود حلقه­های بنزن، موجب مقاوم بودنِ این لیف در برابر اشعه ماوراء بنفش (Ultra-Violet) یا به اختصار U.V می­شوند. هم­چنین در برابر سوسک، بید و قارچ مقاوم بوده اما محل رشد باکتری است که با شستشو از بین می­رود.

پلی­ استر به ندرت چروک (wrinkle) می­شود. از طرفی، لیفِ پلی­استر، ترموپلاست است و این خاصیت سبب می­شود که بتوان با آن، تا و پلیسه دائمی درست کرد. این لیف در برابر اسید و قلیای ملایم مقاوم است. اما قلیایی غلیظ و گرم آن را تخریب می­کند. در نتیجه شستشوی پلی­استر با حلال­های قلیایی ملایم و آلی انجام می­شود. هم­چنین سفیدگری با استفاده از محلول­های حاوی کلر یا اکسیژن مانعی ندارد. این لیفِ قابل اشتعال، مقاومت حرارتی خوبی دارد و می­توان آن را استریل کرد. قابلیت احتراق آن مشابه پنبه بوده اما خود اِطفا است. قابل ذکر است که پارچه پنبه-پلی­استر خود اِطفا نیست. شناساییِ این لیف توسط سه روش میکروسکوپی، سوزاندن و تست حلالیت، در حوزه آموزش طراحی لباس قابل انجام است:

• روش میکروسکوپی

شکل پلی­استر شبیه یک لوله شیشه­ای و صیقلی و سطح مقطعِ آن معمولاً دایروی است. در حقیقت بسته به شکل سطح مقطع روزنه رشته ساز در تولید لیف پلی­استر، شکل سطح مقطعِ لیف را تعیین می­کند.

• روش یا تست سوزاندن

پلی استر هنگام سوختن ذوب می­شود و می­تواند به سرعت به هر سطحی که روی آن می­ریزد، متصل شود. دود حاصل از سوختن پلی استر به هنگامِ سوختن سیاه و پس از آن سفید بوده و دارای بویی شیرین است. خاکستر باقیمانده پس از خاموشی سخت و محکم و گرد است.

• تست حلالیت

نویسنده: غزل غمخوار