طراحی پارچه و رشته های طراحی پارچه
هندسه نساجی فرآیند خلاقانه و فنی است که در آن نخ یا الیاف نخ به یکدیگر بافته می شوند یا در هم می آمیزند تا پارچه یا پارچه ای انعطاف پذیر، کاربردی و تزئینی را تشکیل دهند که متعاقباً روی آن چاپ می شود یا به شکل دیگری تزئین می شود.طراحی پارچه بیشتر به سه رشته اصلی تقسیم می‌شود، طراحی پارچه چاپی، طراحی پارچه بافته شده، و طراحی پارچه ترکیبی، که هر کدام از روش‌های مختلفی برای تولید پارچه‌های تزئینی سطحی برای کاربردها و بازارهای متغیر استفاده می‌کنند. طراحی پارچه به عنوان یک عمل تکامل یافته است تا تبدیل به یک صنعت جدایی ناپذیر از سایر رشته ها مانند مد، طراحی داخلی و هنرهای زیبا شود.
نمای کلی
طراحی نساجی رشته‌ای است که شامل طراحی مد، فرش‌سازی و هر رشته‌ای مرتبط با پارچه است. لباس، فرش، پرده، و حوله همه محصولات کاربردی هستند که از طراحی پارچه به دست می آیند.طراحی نساجی بر دیگر آثار یا گرایش ها در زمینه هنر تأثیر گذاشته است.
طراحی پارچه مستلزم درک جنبه های فنی تولید و خواص الیاف، نخ و رنگ است.
رشته های طراحی پارچه
طراحی پارچه چاپی
طرح‌های منسوجات چاپی با استفاده از فرآیندهای مختلف چاپ بر روی پارچه یا پارچه و سایر رسانه‌ها تولید می‌شوند، طراحی پارچه چاپی، طراحی پارچه‌های بافته شده و طراحی پارچه ترکیبی سه رشته اصلی طراحی پارچه هستند که هر کدام از روش‌های متفاوتی برای ایجاد استفاده می‌کنند. یک پارچه تزئین شده روی سطح برای کاربردها و بازارهای مختلف، یعنی: چاپ مقاوم، چاپ برجسته، روتوگراور، چاپ روی صفحه، چاپ انتقالی، و چاپ دیجیتال. این فرآیندها از جوهرها و رنگ‌های مختلف برای حک کردن زیبایی‌شناسی، اغلب تکرار الگوها، نقوش و سبک‌ها بر روی پارچه یا پارچه استفاده می‌کنند.طراحان منسوجات چاپی عمدتاً و به طور جدانشدنی با طراحی داخلی خانه (طراحی الگوهای فرش، کاغذ دیواری یا حتی سرامیک)، صنایع مد و پوشاک، و صنعت کاغذ (طراحی کاغذهای ثابت یا کادو) درگیر هستند.
سبک‌ها و طرح‌های چاپی ثابت و ماندگاری وجود دارد که می‌توان آنها را به چهار دسته عمده تقسیم کرد: گل‌ها، هندسی، فرهنگ‌های جهانی و محاوره‌ای.طرح های گل شامل گل، گیاه یا هر موضوع گیاه شناسی است. طرح های هندسی دارای مضامین غیر ارگانیک و انتزاعی مانند تسلسل هستند. طرح‌های پیرامون فرهنگ‌های جهان ممکن است در یک منبع جغرافیایی، قومی یا مردم‌شناسی خاص ردیابی شوند. در نهایت، طرح‌های محاوره‌ای طرح‌هایی هستند که کمتر به راحتی در دسته‌های دیگر قرار می‌گیرند: آنها ممکن است به‌عنوان «تصاویری که به نمادهای محبوب یک دوره زمانی یا فصلی خاص ارجاع می‌دهند، یا منحصربه‌فرد هستند و درک ما را به نوعی به چالش می‌کشند» توصیف شوند.هر دسته شامل سبک‌ها و طرح‌های فردی متفاوت و خاص‌تر است.
علاوه بر این، لباس‌های مختلف به رنگ‌های متفاوتی نیاز دارند: برای مثال، پارچه‌های ابریشم، پشمی یا سایر پارچه‌های مبتنی بر پروتئین به رنگ‌های اسیدی نیاز دارند، در حالی که پارچه‌های مصنوعی به رنگ‌های پراکنده تخصصی نیاز دارند.
ظهور نرم افزارهای طراحی به کمک رایانه، مانند Adobe Photoshop یا Illustrator، به هر رشته از طراحی پارچه اجازه داده است تا شیوه ها و فرآیندهای جدیدی را تکامل و نوآوری کند، اما بیشترین تأثیر را بر تولید طرح های پارچه چاپی داشته است. مهم‌تر از همه، ابزارهای دیجیتال، فرآیند ایجاد الگوهای تکراری یا موتیف‌ها یا تکرارها را بسیار مؤثرتر و ساده‌تر کرده‌اند. تکرارها برای ایجاد الگوهای قابل مشاهده و نامرئی برای چشم استفاده می شوند: الگوهای هندسی برای به تصویر کشیدن الگوهای واضح و عمدی در نظر گرفته شده اند، در حالی که طرح های گل یا ارگانیک، به عنوان مثال، برای ایجاد تکرارهای ناگسستنی در نظر گرفته شده اند که در حالت ایده آل غیرقابل تشخیص هستند. ابزارهای دیجیتالی همچنین با کاهش موضوعی به نام «ردیابی» به ساختن الگوهای بهتر کمک کرده‌اند، جایی که چشم ناخواسته به قسمت‌هایی از منسوجات کشیده می‌شود که ناپیوستگی پارچه را آشکار می‌کند و الگوی آن را آشکار می‌کند.این ابزارها، در کنار نوآوری چاپ جوهر افشان دیجیتال، به فرآیند چاپ منسوجات اجازه داده اند سریعتر، مقیاس پذیرتر و پایدارتر شود.
طراحی پارچه بافته شده*
طرح منسوجات بافته شده از عمل بافندگی نشأت می‌گیرد که با در هم تنیدن نخ عمودی (تار) و نخ افقی (پود)، اغلب در زوایای قائم، پارچه تولید می‌کند.طرح‌های منسوجات بافته شده توسط انواع مختلف بافندگی ایجاد می‌شوند و در حال حاضر عمدتاً با استفاده از ماشین بافندگی ژاکاردی مکانیزه یا کامپیوتری تولید می‌شوند.
طرح پارچه بافته شده: یک پتوی زین ناواهو بافته شده از موزه فیلبروک در تولسا، اوکلاهاما.
طرح‌های درون بافت با استفاده از انواع نخ‌ها، با استفاده از تنوع در بافت، اندازه و رنگ برای ساختن پارچه‌ای طرح دار یا تک رنگ ایجاد می‌شوند. طیف وسیعی از انواع نخ در دسترس طراح است که شامل الیاف پنبه ای، پارچه جناغی، کتان و مصنوعی می شود، اما به آنها محدود نمی شود. به منظور تولید پارچه بافته شده، طراح ابتدا دنباله نخ کشی را که به طور سنتی بر روی کاغذ گراف که به عنوان کاغذ نقطه ای شناخته می شود، ترسیم و تجسم می کند.
طراح همچنین ساختار بافتی را انتخاب خواهد کرد که بر طراحی زیبایی شناسی که تولید خواهد شد، حاکم است. متداول ترین فرآیند یک بافت ساده است که در آن نخ ها به صورت متناوب و محکم در هم می آمیزند و پارچه ای چند منظوره قوی و انعطاف پذیر تولید می کنند. در بافت‌های جناغی که متداول است، از خطوط مورب استفاده می‌شود که با شناور کردن تار یا پود به چپ یا راست ایجاد می‌شوند.این فرآیند پارچه نرم تری ایجاد می کند که مورد علاقه طراحان صنایع طراحی مد و لباس است. سبک‌های متداول و قابل تشخیص جناغی شامل الگوهایی مانند استخوان سگ یا شاه ماهی است.
فراتر از ساختار بافت، رنگ یکی دیگر از جنبه های غالب بر طراحی پارچه بافته است. به طور معمول، طراحان دو یا چند رنگ متضاد را انتخاب می کنند که بر اساس دنباله نخ انتخاب شده توسط طراح، به الگوهای بافته می شود. رنگ نیز به اندازه نخ بستگی دارد: نخ‌های ظریف پارچه‌ای تولید می‌کنند که ممکن است با دریافت نور از زوایای مختلف رنگ تغییر کند، در حالی که نخ‌های بزرگ‌تر معمولا سطح تک رنگ‌تری تولید می‌کنند.
طراحی نساجی ترکیبی
طرح‌های منسوجات ترکیبی با استفاده از گلدوزی یا سایر فرآیندهای دستکاری پارچه‌های مختلف مانند چین‌کاری، اپلیکیو، لحاف کاری و برش لیزری تولید می‌شوند.
گلدوزی به طور سنتی با دست انجام می شود و تعداد زیادی بخیه نخ برای ساختن طرح ها و نقش ها بر روی سطح پارچه به کار می رود. مانند طراحی پارچه چاپی، گلدوزی مقدار زیادی از کنترل هنری و زیبایی شناختی را به طراح می دهد. بخیه‌های معمولی شامل دوخت متقاطع، دوخت زنجیره‌ای و کاناپه می‌شود، اما محدود به آن نمی‌شود. اگرچه گلدوزی صنعتی و مکانیزه به استاندارد تبدیل شده است، دوخت با دست همچنان یکی از وسایل ثابت برای منسوجات هنرهای زیبا است.
لحاف، که به طور سنتی برای افزایش عایق و گرمای منسوجات استفاده می شود، همچنین این فرصت را در اختیار طراح قرار می دهد تا از ویژگی های زیبایی شناختی استفاده کند. معمولاً لحاف ها دارای طرح های هندسی و کلاژ هستند که از پارچه های مختلف با بافت ها و رنگ های مختلف تشکیل شده اند. لحاف‌سازی نیز اغلب از ضایعات بازیافتی یا پارچه‌های ارثی استفاده می‌کند.لحاف‌ها همچنین اغلب به‌عنوان وسیله‌ای برای یک هنرمند برای به تصویر کشیدن یک روایت شخصی یا جمعی استفاده می‌شوند: برای مثال، مردم همونگ سنت ساختن لحاف‌ها یا پارچه‌های داستانی دارند که تجربیات خود را از مهاجرت به ایالات متحده از آسیای شرقی و جنوب شرقی نشان می‌دهد.
اثرات زیست محیطی
عمل و صنعت طراحی پارچه نگرانی های زیست محیطی را نشان می دهد. از تولید پارچه از مواد خام، تا رنگرزی و تکمیل، و در نهایت دفع نهایی محصولات، هر مرحله از فرآیند پیامدهای زیست‌محیطی ایجاد می‌کند که با ظهور فست مد و دیگر شیوه‌های صنعتی مدرن، افزایش یافته است.
عمدتاً، این اثرات زیست محیطی ناشی از استفاده زیاد از مواد شیمیایی خطرناک در هر مرحله از فرآیند تولید نساجی است که باید به درستی دفع شوند. ملاحظات دیگر شامل میزان ضایعات ایجاد شده توسط دفع محصولات طراحی پارچه و احیا و استفاده مجدد از منسوجات قابل بازیافت است.سازمان حفاظت محیط زیست گزارش داد که سالانه بیش از 15 میلیون تن زباله نساجی ایجاد می شود. این شامل حدود 5٪ از کل زباله های شهری تولید شده است و تنها 15٪ از آن زباله بازیافت و استفاده مجدد می شود.
وجود اثرات منفی زیست محیطی ناشی از تولید منسوجات منجر به ایجاد فناوری ها و شیوه های جدید طراحی پارچه شده است. طرح‌های نساجی که شامل استفاده از رنگ‌ها و مواد مصنوعی می‌شود می‌تواند اثرات مضری بر محیط زیست داشته باشد. این امر باعث شده است که به سمت استفاده از رنگ ها یا مواد طبیعی و تحقیقات به سمت سایر رسانه هایی که به محیط زیست آسیبی نمی رسانند تغییر جهت دهد. این تحقیق شامل آزمایش روش های جدید برای جمع آوری منابع طبیعی و نحوه کار این منابع طبیعی با مواد دیگر است.
منسوجات الکترونیکی یا منسوجات الکترونیکی یک نوآوری جدید در طراحی منسوجات سازگار با محیط زیست هستند. منسوجات الکترونیکی شامل اقلامی از لباس با وسایل الکترونیکی یا فناوری است که به طور نامحسوس در پارچه بافته شده است.این منسوجات از نظر کارایی و قابلیت بازیافت آزمایش می شوند و اولویت اصلی آنها سازگاری با محیط زیست است. این رویکردهای جدید در طراحی پارچه منجر به گام‌هایی در جهت کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی منسوجات و بهبود قابلیت بازیافت و استفاده کلی از این قطعات می‌شود.
این نگرانی‌ها منجر به تولد جنبش‌های طراحی پارچه پایدار و تمرین طراحی زیست‌محیطی در این زمینه شده است. به عنوان مثال، انجمن سلطنتی هنر لندن میزبان مسابقات طراحی است که همه شرکت کنندگان را وادار می کند تا روش های طراحی و تولید خود را حول روش ها و مواد پایدار متمرکز کنند.
طراحی پارچه در فرهنگ های مختلف
روش ها، الگوها، طرح ها و اهمیت در مورد منسوجات از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. کسانی از کشورهای آفریقایی از منسوجات به عنوان شکل بزرگی برای بیان فرهنگ و شیوه زندگی خود استفاده می کنند. آنها از منسوجات برای زنده کردن فضای داخلی یک فضا یا برجسته کردن و تزئین بدن یک فرد استفاده می کنند. چه برای یک تکه لباس یا یک فرش، طرح‌های پارچه‌ای فرهنگ‌های آفریقایی شامل فرآیند الیاف نواری بافته می‌شود که می‌تواند یک الگو را تکرار کند یا از نواری به نوار دیگر متفاوت باشد.
تاریخچه
تاریخچه طراحی پارچه به هزاران سال پیش باز می گردد. به دلیل فسادپذیری منسوجات، نمونه های اولیه طراحی پارچه نادر است. با این حال، برخی از قدیمی‌ترین نمونه‌های شناخته شده منسوجات یافت شده به شکل تور و سبد کشف شده و متعلق به فرهنگ‌های نوسنگی در 5000 سال قبل از میلاد است. هنگامی که شبکه های تجاری در کشورهای اروپایی شکل گرفت، منسوجات ابریشم، پشم، پنبه و الیاف کتان به کالاهای با ارزشی تبدیل شدند. بسیاری از فرهنگ‌های اولیه از جمله مصری‌ها، چینی‌ها، آفریقایی‌ها و پروها از تکنیک‌های اولیه بافندگی استفاده می‌کردند. یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های طراحی پارچه از یک مقبره باستانی سیبری در سال 1947 یافت شد. گفته می‌شود این مقبره متعلق به یک شاهزاده است و به سال 464 قبل از میلاد باز می‌گردد. ساخت مقبره و تمام محتویات آن بیش از 2500 سال قدمت دارد. این قالی که به قالی پازیریک معروف است، در تمام آن سال‌ها در یخ نگهداری می‌شد و جزئیات آن با آهوها و مردانی که سوار بر اسب می‌شوند، بسیار دقیق است. طرح‌ها شبیه به قالی‌های آناتولی و ایرانی امروزی است که گره گیوردس متناسب با آن را در بافت به کار می‌برند. این فرش در حال حاضر در موزه ارمیتاژ واقع در سن پترزبورگ روسیه به نمایش گذاشته شده است.